آزمایش کبد چرب راهی برای تشخیص بیماری کبد چرب از طریق تست خون است. پزشکان با این روش احتمال بیماری کبد چرب را در بدن شناسایی می‌کنند و آزمایش‌های تکمیلی یا سونوگرافی را برای تشخیص دقیق‌تر تجویز می‌کنند. کبد چرب یک بیماری شایع است که به دلیل ذخیره شدن چربی اضافی در کبد روی می‌دهد.
این بیماری در بیش‌تر موارد به ویژه در مراحل ابتدایی، علائم و نشانه خاصی ندارد. بنابراین تست کبد چرب به عنوان بخشی از آزمایش چکاپ کامل، شما را از ابتلا به آن آگاه می‌کند. هر چه این بیماری زودتر تشخیص داده شود، احتمال درمان به کمک دارو و تغییر سبک زندگی بالاتر است. پیشرفت بیماری خطرناک است و در مواردی تنها راه نجات بیمار، پیوند کبد است. اگر می‌خواهید درباره آزمایش کبد چرب و تفسیر آن بیش‌تر بدانید، با ما تا پایان این مطلب همراه باشید و یا از بخش آزمایش در منزل استفاده کنید.
آزمایش کبد چرب چیست
بیماری کبد چرب اغلب هیچ علامتی ندارد. به همین دلیل پزشک ممکن است اولین کسی باشد که احتمال وجود آن را می‌دهد. معمولا سطوح بالای آنزیم‌های کبدی در آزمایش خونی که برای بررسی سایر بیماری‌ها انجام داده‌اید، اولین زنگ خطر را به صدا در می‌آورند. افزایش آنزیم‌های کبدی در بیش‌تر موارد به معنی آسیب کبد است. آلانین آمینوترانسفراز (ALT) یک نشانگر خاص برای التهاب کبد است که به طور معمول در افراد مبتلا به کبد چرب بالاتر از حد معمول است.
در مرحله بعد، این بیماری با آزمایش عملکرد کبد که آن هم از خون گرفته می‌شود به طور دقیق‌تر شناسایی می‌شود. یک آزمایش عملکرد کبد به بررسی آلبومین، بیلی روبین، PT یا INR می‌پردازد. پس از آزمایش کبد چرب، ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق‌تر بخواهد از روش‌های تشخیصی زیر هم برای شناسایی دقیق بیماری استفاده کند:
- آزمایش خون تکمیلی برای بررسی سایر بیماری‌ها از جمله هپاتیت ویروسی
- سونوگرافی یا سی تی اسکن برای دریافت تصویر از کبد
- دریافت نمونه بافت کبد یا بیوپسی برای تعیین میزان پیشرفت بیماری
- فیبرو اسکن که نوعی سونوگرافی تخصصی است و به جای بیوپسی برای تعیین میزان چربی و بافت اسکار در کبد استفاده می‌شود
انواع کبد چرب کدامند
پزشکان بیماری کبد چرب را به دو دسته الکلی و غیرالکلی تقسیم می‌کنند. اما در حال حاضر نوع دیگری از این بیماری به نام کبد چرب بارداری هم وجود دارد که در اثر تغییرات هورمونی زنان باردار در این دوره ایجاد می‌شود. در ادامه به توضیح هر یک از آن‌ها می‌پردازیم:
بیماری کبد چرب ناشی از الکل
بیماری کبد چرب الکلی به دلیل نوشیدن زیاد الکل روی می‌دهد. مصرف متوسط الکل به صورت یک نوشیدنی در روز برای زنان و حداکثر دو نوشیدنی برای مردان تعریف می‌شود. مصرف بیش از این مقدار فراتر از تحمل کبد است و ممکن است باعث بروز اختلال در عملکرد آن شود. احتمال بروز این بیماری در مصرف‌کنندگان الکلی که سیگار هم می‌کشند، اضافه وزن دارند یا به هپاتیت B یا C دچار هستند بالاتر است.
بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل
این نوع از بیماری در افرادی که الکل زیادی مصرف نمی‌کنند روی می‌دهد. کودکان هم ممکن است به آن دچار شوند. هنوز علت قطعی ابتلا به این بیماری به درستی روشن نیست. اما به نظر می‌رسد عوامل متعددی مانند چاقی، بالا بودن چربی خون و دیابت نوع ۲ در بروز آن نقش دارند.
بیماری کبد چرب مرتبط با بارداری
در دوره بارداری زنان با تغییرات و ناهماهنگی در هورمون‌های خود مواجه می‌شوند. گاهی این تغییرات منجر به تجمع چربی در کبد و بروز بیماری کبد چرب در آن‌ها خواهد شد. به نظر می‌رسد این بیماری در زنان باردار دارای اضافه وزن یا کسانی که به بیماری دیابت دچار هستند و الکل می‌نوشند بیش از دیگران روی می‌دهد.
برای خرید قرص سیکلوسپورین از اینجا اقدام کنید
انواع گرید کبد چرب در آزمایش خون
آزمایش کبد چرب سطوح غیرعادی آنزیم‌های کبدی یعنی AST (آسپارتات آمینوترانسفراز) و ALT (آلانین ترانس آمیناز) را اندازه می‌گیرد. زمانی که این آنزیم‌ها بالاتر از حد طبیعی باشند، معمولا احتمال بروز کبد چرب وجود دارد. در این شرایط پزشکان بیمار را برای تعیین درجه یا گرید کبد چرب به سونوگرافی ارجاع می‌دهد. به کمک تصویر به دست آمده از سونوگرافی می‌توان کبد چرب بیماران را در یکی از سه دسته زیر قرار داد:
- گرید یک. این خفیف‌ترین نوع کبد چرب است. در این مرحله چربی در خارج از کبد و روی سطح آن جمع شده و بر عملکرد این اندام تاثیر چشمگیری ندارد. گرید یک کبد چرب اغلب با تغییر سبک زندگی، کاهش وزن و ورزش بهبود پیدا می‌کند
- گرید دو. این نوع از کبد چرب فرم متوسطی از آن است. تجمع چربی در کبد در این مرحله بالاتر از گرید یک است. این بیماری در گرید دو به تنهایی با غذاهای مفید برای کبد چرب درمان نمی‌شود و… برطرف نمی‌شود و نیاز به مداخله دارویی دارد
- گرید سه. معمولا علائم بیماری کبد چرب در گرید سه ظاهر می‌شوند. در این مرحله بیماری شدید شده و نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد
خواندن آزمایش کبد چرب
مهم‌ترین آیتم‌ها در آزمایش کبد چرب، آنزیم‌های آمینوترانسفراز یعنی AST و ALT هستند. محدوده طبیعی ALT بین ۷ تا ۵۶ واحد در هر لیتر از سرم خون است. حد طبیعی AST هم بین ۵ تا ۴۰ واحد در هر لیتر سرم خون در نظر گرفته می‌شود. آنزیم آلکالین فسفاتاز یا ALP هم در هنگام مشکلات کبدی به بالاتر از حد معمول می‌رسد.
مقادیر غیرعادی این آنزیم‌ها می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به کبد چرب باشد؛ البته همیشه به این معنا نیست و نیاز به بررسی‌های بیش‌تر دارد. این اعداد ممکن است در آزمایشگاه‌های مختلف متفاوت باشد. با این حال محدوده طبیعی که در نتیجه آزمایش شما ذکر می‌شود نزدیک به این اعداد است. نکته مهمی که باید در این بخش به آن اشاره کنیم این است که این آیتم‌ها عملکرد کبد شما را مورد بررسی قرار نمی‌دهند. مهم‌ترین آیتم‌های آزمایش خونی که واقعا عملکرد کبد را نشان می‌دهد به شرح زیر است:
پنل انعقادی (زمان پروترومبین یا PT و نسبت نرمال بین‌المللی یا INR)
این آزمایشها توانایی خون را برای لخته شدن طبیعی و جلوگیری از خونریزی و کبودی اندازه‌گیری می‌کنند. این آزمایش در واقع عملکرد پروتئین‌های خاصی به نام فاکتورهای انعقادی را که به طور معمول در کبد تولید می‌شوند، اندازه‌گیری می‌کند. مقادیر نرمال آن حدود ۹.۵ تا ۱۳.۸ ثانیه است.
آنجه نیاز است درباره آزمایش نقرس بدانید
سطح آلبومین (هیپوآلبومینمی)
آلبومین یک پروتئین بسیار رایج است که در خون یافت می‌شود. این پروتئین فقط در کبد تولید می‌شود و میزان کم‌تر از حد طبیعی آن می‌توان نشان‌دهنده بیماری مزمن کبد یا سیروز کبدی باشد. البته باید به این نکته هم توجه کنید که عوامل دیگری غیر از بیماری‌های کبدی هم می‌توانند در تغییر سطح آن تاثیر بگذارند. مقادیر طبیعی آلبومین در محدوده ۳.۵ تا ۵ گرم در دسی‌لیتر است.
بیلی روبین در آزمایش کبد چرب
بیلی روبین محصول جانبی تخریب گلبول‌های قرمز خون است که در کبد اتفاق می‌افتد. این ماده به صورت صفرا در مدفوع آزاد می‌شود. افزایش بیلی روبین می‌توان نشانه‌ای از اختلال کبد باشد. با این حال عوامل دیگری هم ممکن است باعث بالا رفتن سطح آن شوند؛ در حالی که کبد به صورت عادی به فعالیت خود ادامه می‌دهد. محدوده طبیعی بیلی روبین در آزمایش خون بین ۰.۱ تا ۱.۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
آزمایش کبد چرب در منزل
اگر پزشک برای شما آزمایش کبد چرب تجویز کرده، شما می‌توانید آن را در هر آزمایشگاهی انجام دهید. اما در صورتی که تمایلی به مراجعه حضوری به آزمایشگاه برای انجام آن ندارید، اصلا نگران نباشید. شما می‌توانید آزمایش کبد چرب یا هر آزمایش دیگری را به راحتی در منزل انجام دهید. برای این کار تنها باید به صورت آنلاین اقدام به ثبت درخواست آزمایش خود در سامانه حال کنید.
پس از آن کارشناسان مربوطه در زمان مقرر و با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی نمونه خون دریافت شده از شما را به سرعت به آزمایشگاه‌های معتبر انتقال می‌دهند. معمولا نتیجه این تست در کوتاه‌ترین زمان ممکن به دست شما خواهد رسید و نیازی به مراجعه حضوری برای دریافت نتیجه آن ندارید.
پزشک مناسب برای تفسیر تست کبد چرب
کمک گرفتن از یک پزشک متخصص برای تفسیر نتایج آزمایش کبد چرب به تشخیص دقیق بیماری و درمان موثر آن کمک می‌کند. شما برای تفسیر آزمایش خون خود با هدف تشخیص بیماری کبد چرب می‌توانید از یک دکتر گوارش آنلاین یا متخصص داخلی انلاین راهنمایی بگیرید. در برخی موارد ممکن است پزشکان دیگر با مشاهده موارد مشکوک در نتیجه آزمایش خون، شما را به این متخصصان ارجاع دهند.
“مراقبت از سلامت فردی یک امر مهم انسانیست، زیرا بر فرصت‌های ما برای پیگیری اهداف زندگی تأثیر مستقیم دارد؛ درد و رنج را کاهش داده و شرایط مورد نیاز برای برنامه ریزی درباره آینده را فراهم می‌کند. «حال» با شعار حال خوب برای همه شکل گرفت تا خدمات پزشکی به شکلی کامل و جامع در اختیار همه افراد قرار بگیرد”
منابع
https://www.nhs.uk/conditions/non-alcoholic-fatty-liver-disease/
https://www.healthline.com/health/fatty-liver
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15831-fatty-liver-disease
https://www.medicinenet.com/liver_blood_tests/article.htm
https://www.icliniq.com/articles/liver-diseases/fatty-liver-symptoms-grades-and-diagnosis
سوالات متداول
آزمایش کبد چرب در چه مواقعی انجام می‌شود؟
آزمایش کبد چرب معمولا به عنوان بخشی از چکاپ سالانه در نظر گرفته می‌شود. اما در مواردی که بیمار با نشانه‌هایی مثل درد سمت راست شکم، زرد شدن پوست و چشم، خارش بدن، بی‌اشتهایی و حالت تهوع به پزشک مراجعه می‌کند، این آزمایش تجویز می‌شود.
آزمایش کبد چرب چگونه است؟
بهتر است حداقل چند ساعت پیش از این تست چیزی نخورید. در صورتی که آزمایش کبد چرب بخشی از چکاپ سالانه شما است، ۱۲ ساعت ناشتا بودن را به همراه سایر آیتم‌های آزمایش رعایت کنید.
هزینه آزمایش کبد چرب چقدر است؟
شما می‌توانید آزمایش کبد چرب خود را در یک آزمایشگاه دولتی با هزینه کم‌تر انجام دهید. اما در صورتی که می‌خواهید از یک آزمایشگاه خصوصی استفاده کنید، بیمه تامین اجتماعی بخشی از هزینه و برخی از بیمه‌های تکمیلی هم به صورت کامل یا چند درصد از هزینه آزمایش شما را جبران می‌کنند.