زمانی که پاها و مچ پاها شروع به ورم کردن می‌کنند، علائم آن کمی ترسناک است اما برای درمان، ابتدا باید علت ورم پا مشخص شود. معمولاً پس از صرف زمان زیاد روی پاها یا نشستن و در برخی موارد، آسیب رسیدن به پا علت‌های اصلی آن هستند. البته لازم است بدانید که تورم پا گاهی اوقات نشانه یک بیماری زمینه ای شدیدتر، مانند نارسایی قلبی یا دیابت است و در صورت عدم درمان، منجر به عوارض جدی‌تری می‌شود.
برای درک بهتر ادم پا ، علائم آن و نحوه مقابله با آن، به خواندن ادامه دهید. اما اگر در پاهای خود تورم دارید، بهترین کار اسن است که با یک پزشک آنلاین که متخصص است مشورت کنید و به صورت صوتی یا تصویری با او صحبت کنید.
علائم و نشانه های ورم پا
تورم پا منجر به طیف وسیعی از علائم ناراحت کننده می‌شود. یکی از مشکلات رایج آن، درد در پا است و زمانی رخ می دهد که پوست به دلیل تورم کشیده شود. این درد حرکت راحت را نیز دشوار می‌کند. هنگامی که ساق پا یا مچ پا متورم می‌شود یا در زمان آب آوردن مچ پا، علائم آن واضح‌تر می‌شود، زیرا قسمت پایینی پا بزرگتر از حد معمول به نظر می‌رسد و راه رفتن را نیز سخت می‌کند. درد ساق پا یکی دیگر از علائم شایع ورم پا است که این درد معمولاً به دلیل کشیده شدن بیش از حد پوست روی اندام متورم ایجاد می شود.
عوارض ورم پا
در صورت عدم درمان ورم پا باید منتظر عوارض متعددی باشید. یکی از عوارض شایع، تغییرات پوستی مانند قرمزی یا گرمی در اطراف ناحیه آسیب دیده است. درد ناگهانی و غیرقابل توضیح نیز یکی دیگر از عوارض آن است. درد قفسه سینه از عوارض دیگر آن است و اگر این درد را تجربه کردید، حتما یا با دکتر قلب آنلاین مشورت کنید و یا بلافاصله به بیمارستان مراجعه کنید.
احساس ضعف، سرگیجه یا گیجی سایر عوارض ورم پا به حساب آمده و به شما هشدار می‌دهند برای جلوگیری از عوارض بیشتر، به پزشک مراجعه کنید.
علت ورم پا چیست؟
آیا تا به حال فکر کرده اید که چه چیزی باعث ورم پا می‌شود و یا علت ورم پا چیست؟ تورم در پا، یک مشکل رایج است که توسط عوامل مختلفی ایجاد می‌شود. در ادامه این علل را بررسی خواهیم کرد.
ایستادن طولانی مدت، پرواز یا رانندگی ممکن است باعث تجمع مایع در پاها شده و ورم پا را ایجاد کنند که این امر به ویژه در افراد مسن شایع‌تر است. با این حال، علل زمینه‌ای دیگری برای ورم پا وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
انسداد در سیستم لنفاوی
سیستم لنفاوی نقش مهمی در تخلیه مایع اضافی از بافت‌ها از جمله پاها دارد. هنگامی که رگ های لنفاوی مسدود شده یا آسیب می‌بینند، مایع آن جمع شده و منجر به تورم می‌شود. این تجمع مایع باعث ناراحتی، سفتی و مشکل در حرکت اندام آسیب دیده می‌شود.
نارسایی قلبی
نارسایی قلبی یکی دیگر از دلایل احتمالی ورم پا است. وقتی قلب نتواند خون را به طور موثر پمپاژ کند، مایعات در پاها و بافت‌های بدن جمع شده و منجر به تورم می‌شود. این اتفاق ممکن است پس از جراحی قلب نیز رخ دهد، زیرا قلب برای بازیابی عملکرد طبیعی خود زمان نیاز دارد و این فعالیت قلب را کمی کند می‌کند.
علت ورم پا در بارداری
بارداری یکی دیگر از دلایل رایج ورم پا است. همانطور که بدن با جنین در حال رشد سازگار می‌شود، حجم خون و سطح مایعات افزایش می‌یابد و منجر به تورم در پاها، مچ پا و حتی دست‌ها و صورت می‌شود. اما اگر ورم در پا با علائمی مانند سردرد، فشار خون بالا یا تغییرات بینایی همراه بود ، ممکن است نشانه ای از پره اکلامپسی نیز باشد، یعنی وضعیتی جدی‌تر که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
ضربه فیزیکی
ورم پا می‌تواند در نتیجه ضربه فیزیکی یا آسیب به اندام تحتانی نیز باشد. به عنوان مثال، پیچ خوردگی زانو یا مچ پا یا ضربه وسیله‌ای سنگین به پا، یا برخورد پا به چیزی روی زمین، همگی می‌توانند باعث ورم پا شوند. برای کاهش این مشکل، استفاده از کیسه آب یخ و بالا بردن پاها از سطح بدن به کاهش آن کمک می‌کند. در موارد شدیدتر، صدماتی که منجر به شکستگی استخوان می‌شود نیز ممکن است باعث ورم شود.
عملکرد کلیه و تورم پا
کلیه‌ها نقش مهمی در تنظیم مایعات بدن و دفع مواد اضافی دارند. اگر کلیه ها دچار اختلال شده و نتوانند به درستی کار کنند، مایعات در بدن گیر کرده و منجر به ورم پا می‌شود. این موضع در بیماران کلیوی زیاد دیده می‌شود.
کم کاری تیروئید یک علت ورم پا
کم کاری تیروئید شرایطی است که مفاصل و ماهیچه ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث درد، سفتی و تورم شدید پا می‌شود. برای کنترل و درمان این موضوع، بیماران نیاز به مصرف دارو برای درمان کم کاری تیروئید دارند که با افزایش سطح هورمون تیروئید مصنوعی به کاهش قرمزی و تورم مفاصل کمک می‌کند.
بیشتر بدانید: برای کم کاری تیروئید در بارداری چه بخوریم؟
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی مزمن است که باعث التهاب و درد در مفاصل می‌شود. از علائم رایج آن، تورم در پاها است. در افراد مبتلا به این بیماری، سیستم ایمنی به اشتباه به پوشش مفاصل حمله می‌کند که منجر به التهاب و تجمع مایعات می‌شود. این وضعیت باعث تورم، قرمزی و درد مفاصل می‌شود که پاها به ویژه مچ پا و زانو از این قاعده مستثنا نیستند.
درواقع تورم پا در آرتریت روماتوئید، ناشی از التهاب، آسیب مفاصل و گردش خون ضعیف است. التهاب منجر به تجمع مایع در پاها شده و باعث تورم می‌شود. آسیب مفاصل نیز می‌تواند باعث بی ثباتی شود و فشار بیشتری بر بافت های اطراف وارد کند که این موضع نیز منجر به ورم خواهد شد.
دکتر ارتوپد آنلاین نقش مهمی در تشخیص، درمان و پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی ایفا و درمان ورم پا به شما ارائه خواهد کرد.
ورم پا به علت دیابت
بسیاری از افراد مبتلا به دیابت ورم مچ پا را به دلیل آسیب عصبی در پاها تجربه می‌کنند. این آسیب ارتباط بین مغز و عضلات را مختل می‌کند و منجر به ضعف عضلانی می‌شود. علاوه بر این، گردش خون ضعیف در وریدها و مویرگ‌های آسیب دیده، این مشکل را تشدید می‌کند و باعث ورم پا می‌شود. برخی از داروهای دیابت، مانند روزیگلیتازون و قرص متفورمین نیز می‌تواند به تورم بیشتر پا کمک کنند. حتی درمان دیابت با انسولین، در ابتدا ممکن است باعث ورم پا شود، اما معمولاً طی چند روز خود به خود بهبود می‌یابد.
لخته شدن خون در ساق پا
لخته شدن خون در پا که به عنوان ترومبوز ورید عمقی (DVT) نیز شناخته می شود، یک علت ورم پا به حساب می‌آید. هنگامی که یک لخته خون در وریدهای عمقی پا تشکیل می‌شود، جریان خون نیز مسدود می‌شود و باعث تجمع مایع در ناحیه آسیب دیده می‌شود. این مشکل منجر به تورم، درد و گرما در ساق پا خواهد شد. در برخی موارد، لخته خون به ریه‌ها رفته و باعث یک وضعیت خطرناک به نام آمبولی ریه می‌شود.
علائم لخته شدن خون در پا شامل تورم ناگهانی یا تدریجی در ساق پا، درد یا حساسیت در ناحیه آسیب دیده، گرمی یا قرمزی پوست و احساس سنگینی یا و گرفتگی در ساق پا است. اگر هر یک از این علائم را داشتید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
بی حرکتی
اگر شغلی دارید که نیاز به ایستادن یا نشستن طولانی مدت دارد، به احتمال زیاد ورم پا را تجربه خواهید کرد. هنگامی که شما حرکت نمی‌کنید، گردش خون در بدن شما کند می‌شود و باعث می‌شود مایع اضافی در پاهای شما جمع شود. برای جلوگیری از این مشکل، حتما هر نیم ساعت، پاهای خود را حرکت دهید و یا راه بروید. سعی کنید کشش، راه رفتن یا حتی تکان دادن انگشتان پا را برای حفظ جریان خون انجام دهید.
کفش های تنگ
کفش های تنگ علاوه بر تاول، می‌توانند با محدود کردن گردش خون و ایجاد احتباس مایعات، منجر به ورم پا شوند. بنابراین کفشی را انتخاب کنید که مناسب باشد و با فرم پاهای شما مطابقت داشته باشد.
علت ورم پا بر اثر عفونت
عفونت یکی از دلایل رایج تورم پا است. هنگامی که عفونت رخ می‌دهد، سیستم ایمنی بدن با ارسال خون و مایع بیشتر به ناحیه آسیب دیده، به آن پاسخ می‌دهد که همین موضوع باعث تورم پا می‌شود. عفونت ممکن است در پوست، ماهیچه‌ها یا حتی استخوان اتفاق بیفتد. عفونت‌های باکتریایی، عفونت‌های قارچی و عفونت‌های ویروسی همگی می‌توانند منجر به تورم پا شوند. علائم عفونت عبارتند از قرمزی، گرمی و درد در ساق پا. اگر عفونت شدید باشد، ممکن است فرد تب نیز داشته باشد.
رابطه ورم پا و چاقی
حمل وزن اضافی بدن، فشار مضاعفی به پاهای شما وارد می‌کند و منجر به تورم می‌شود. به همین دلیل است که بسیاری از زنان باردار ورم پا دارند. کاهش وزن یک راه اصولی برای رهایی از ورم پا در زمان چاقی است. با اتخاذ عادات غذایی سالم و ورزش منظم، می‌توانید فشار وارده بر پاهای خود را کم کرده و ورم آن را نیز کاهش دهید.
مصرف برخی داروها
برخی از داروها به عنوان یک عارضه جانبی باعث تورم پا می‌شوند. اگر هر یک از داروهای زیر را مصرف می کنید، ممکن است در معرض خطر باشید:
- داروهای ضد افسردگی مانند فنلزین، نورتریپتیلین و آمی تریپتیلین که با تغییر سطح برخی مواد شیمیایی در مغز عمل می‌کنند و می‌توانند بر رگ‌های خونی نیز تأثیر بگذارند و منجر به تجمع مایع در پاها شوند.
- مسدود کننده های کانال کلسیم مانند نیفدیپین، آمیلودیپین و وراپامیل که برای درمان فشار خون بالا استفاده شده و همزمان باعث شل شدن و گشاد شدن عروق خونی می‌شوند که منجر به افزایش جریان خون و تجمع مایع در پاها می‌شود.
- داروهای هورمونی: داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضد بارداری، استروژن و تستوسترون نیز می‌توانند باعث ورم پا شوند. این داروها بر سطح هورمون‌ها در بدن تأثیر گذاشته و منجر به تغییر در رگ‌های خونی و احتباس مایعات می‌شوند.
گزش حشرات
وقتی حشره نیش می‌زند، بزاق یا سم را به پوست تزریق می‌کند و یک واکنش آلرژیک ایجاد می‌کند که باعث می‌شود بدن هیستامین و سایر مواد شیمیایی را آزاد کند. این مواد شیمیایی منجر به افزایش جریان خون در ناحیه آسیب دیده شده و باعث گشاد شدن عروق خونی و نشت مایع به داخل بافت ها می‌شود. در نتیجه، پوست و بافت‌های زیرین ملتهب می‌شوند و ورم پا رخ می‌أهد. البته شدت واکنش بستگی به نوع حشره و حساسیت فرد به نیش دارد. برخی از افراد واکنش خفیفی را تجربه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر واکنش شدیدتری نشان می‌دهند.
ورم پا به دلیل بیماری لایم
بیماری لایم در اثر گزش کنه ایجاد می‌شود. هنگامی که کنه آلوده نیش می‌زند، باکتری Borrelia burgdorferi را به جریان خون منتقل می‌کند. سپس باکتری در سراسر بدن پخش کرده و باعث التهاب و آسیب به بافت‌ها می شود. در مراحل اولیه بیماری لایم، افراد، علائمی شبیه آنفولانزا مانند تب، سردرد و خستگی را خواهند داشت. با پیشرفت عفونت، باکتری‌ها باعث التهاب در مفاصل شده و منجر به تورم، درد و سفتی می‌شوند. به این ترتیب پاها، به ویژه زانوها، معمولا تحت تاثیر قرار گرفته و متورم می‌شوند.
نوشیدن الکل و ورم پا
نوشیدن الکل از راه های مختلفی می‌تواند منجر به ورم پا شود. اولاً، الکل باعث انبساط رگ‌های خونی شده و باعث می‌شود مایعات بیشتری به بافت‌ها نشت کند. در نتیجه، بدن آب بیشتری را در خود نگه می‌دارد که منجر به تورم در پاها می‌شود. ثانیا، الکل باعث کم آبی بدن نیز شود، زیرا تولید ادرار را افزایش می‌دهد. این کم آبی، منجر به عدم تعادل الکترولیت‌هایی مانند سدیم و پتاسیم می‌شود که تعادل مایعات را در بدن تنظیم می‌کنند. این عدم تعادل باعث می‌شود که بدن آب بیشتری را در خود نگه دارد و در نتیجه باعث تورم می‌شود. علاوه بر این، الکل همچنین بر توانایی کبد در تنظیم جریان خون و فشار نیز تأثیر می‌گذارد و منجر به افزایش فشار در سیاهرگ‌ها می‌شود و باعث نشت مایع به بافت ها و در نتیجه ورم می‌شود.
علت ورم پا در سالمندان
با افزایش سن، بدن ما دستخوش تغییراتی طبیعی می‌شود. یکی از مشکلات رایجی که بسیاری از افراد مسن با آن مواجه هستند، ورم پاها، به ویژه تورم مچ پا است. علت ورم پا در سالمندان متنوع است و می‌توان آن را به عوامل مختلفی نسبت داد. ایستادن یا نشستن طولانی مدت، آسیب به پاها، برخی از داروها که اغلب برای کنترل مشکلات سلامتی مرتبط با افزایش سن تجویز می‌شوند، همگی می‌توانند باعث ورم پای در سالمندان شوند. اما به طور کلی، افراد مسن‌تر به احتمال زیاد به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون بالا و بیماری های قلبی عروقی دچار ورم پاها می‌شوند.
نحوه تشخیص ورم پا
در طول مشاوره اولیه، پزشک معمولا یک معاینه فیزیکی انجام داده و تاریخچه پزشکی کامل شما را بررسی می‌کند. در بیشتر موارد، همین موضوعات، برای تشخیص ورم پا کافی است. اما برای تعیین علت ورم پا، ممکن است آزمایشات بیشتری لازم باشد.
برای شناسایی علت اصلی تورم پا، این آزمایشات تجویز می‌شود.
- آزمایش خون / آزمایش در منزل
- تصویربرداری با اشعه ایکس
- لکتروکاردیوگرام (ECG)
- آزمایش ادرار
با توجه به نتیجه این آزمایشات، بهترین روش درمانی برای شرایط خاص هر فرد، تعیین می‌شود.
راه درمان ورم پا
پس از تشخیص علت ورم پا، نوبت به درمان آن می‌رسد که درواقع پزشک این کار را براسا چندین معیار انجام می‌دهد. راه های درمان ورم پاها شامل موارد زیر است:
پماد برای ورم پا
برخی از پمادهای موضعی به کاهش این مشکل کمک می‌کنند. این پمادها حاوی موادی هستند که با التهاب، درد و تورم مقابله می کنند. بدن ما مواد شیمیایی تولید می‌کند که منجر به تجمع مایعات و تورم می‌شود. با مسدود کردن یا خنثی کردن این مواد ورم پا نیز کاهش می‌یابد. یکی از اجزای کلیدی این پمادها کپسایسین است که باعث گرم شدن ناحیه آسیب دیده و کاهش تورم می‌شود. پماد بتامتازون یکی از این پمادها است. برای استفاده حداکثری از این پمادها، آنها را 2 تا 4 بار در روز مستقیماً روی ناحیه متورم بمالید. برخی از پمادها نیز شامل نعناع و کافور هستند که اثرات خوبی دارند.
بهترین قرص برای ورم پا
پزشکان برای کمک به کاهش تورم، معمولا داروهای ادرارآور را تجویز می‌کنند. یکی از داروهای موثر برای این کار، فوروزماید است، یک ادرارآور که با تحریک کلیه‌ها برای حذف مایعات اضافی از بدن عمل می‌کند. با مصرف این دارو ورم پا نیز کاهش می‌یابد که البته حتما باید توسط پزشک عمومی آنلاین تجویز شود و مصرف خودسرانه آن عواقب بدی دارد.
درمان خانگی ورم پا
چندین راهکار وجود دارد که می‌توانید در خانه برای کاهش ورم پا انجام دهید:
ابتدا از وارد کردن فشار به ساق پا یا مچ پای آسیب دیده خودداری کنید. تا زمانی که به پزشک مراجعه نکرده‌اید یا تورم فروکش نکرده است، از ایستادن یا فشار وزن روی ناحیه آسیب دیده خودداری کنید. سپس در اسرع وقت روی ناحیه متورم یخ بگذارید. یک کیسه یخ یا یک کیسه نخودفرنگی یخ زده را در یک حوله بپیچید و به مدت 15 تا 20 دقیقه روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید. برای کاهش درد و التهاب هر سه تا چهار ساعت یک بار این روند را تکرار کنید.
فشرده سازی ملایم نیز می‌تواند به کاهش تورم کمک کند. بانداژ را در اطراف مچ پا یا پای آسیب دیده بپیچید و مراقب باشید که گردش خون را قطع نکنید. جوراب‌های روی زانو یک گزینه موثر هستند.
در نهایت، پا یا مچ پا ورم کرده خود را بالاتر از سطح قلب خود قرار دهید. یعنی درز بکشید و پاها را روی بالشتی بگذارید، با انجام این کار، به بدن خود کمک می کنید تا مایعات اضافی از ناحیه آسیب دیده تخلیه شود.
در زمان ورم پا چه خوراکی را نباید بخورم؟
در برخی موارد، علت ورم پا نمک زیاد در رژیم غذایی شما است. نمک باعث می شود بدن شما آب را در خود نگه دارد که به بافت‌های شما نشت کرده و باعث تورم می‌شود. برای این وضعیت، ایجاد تغییر در شیوه زندگی برای کاهش میزان نمک در رژیم غذایی بسیار مفید خواهد بود.
پزشک مناسب برای درمان ورم پا
برای مشکلات کلی در مورد تورم پا، یک قرار ملاقات با پزشک ارتوپد یا پزشک داخلی تعیین کنید. هر دو تخصص می‌توانند به تشخیص و درمان بیماری های مرتبط با ورم پا کمک کننده باشند. اگر شما یک خانم باردار هستید و ورم پا دارید می‌ـوانید با دکتر زنان آنلاین مشورت کنید و راهنمایی دریافت کنید. اما اگر علائم هشداردهنده‌ای مانند درد شدید یا مشکل در تنفس را داشتید، در اسرع وقت با متخصص زنان و زایمان ملاقات حضوری داشته باشید.
منابع:
سوالات متداول
مدت زمان مورد نیاز برای درمان تورم پا
بسته به علت تشخیص، ورم پا ممکن است موقت یا دائمی باشد. تورم به طور معمول چند روز طول می‌کشد. در دو روز اول بیشترین تورم وجود دارد و باید تا روز سوم کاهش یابد. اگر تورم شما پس از چند روز درمان از بین نرفت، حتما باید به پزشک مراجعه نمایید.